ST.CAECILIAKOOR 100 JAAR
Dirigent Ton Zwartkruis
‘Muziek van A tot Z’
Dit jaar bestaat het St. Caeciliakoor van de Broederenkerk 100 jaar. In een aantal interviews met direct betrokken zal het Zout hieraan aandacht besteden. We beginnen met organist en dirigent Ton Zwartkruis (1953).
Ton kreeg muziek met de paplepel ingegoten. Hij groeide op in een gezellig katholiek gezin met vier kinderen in Arnhem. Moeder zong in het kerkkoor van de Sacramentskerk aldaar, vader speelde hoorn in het bedrijfsorkest van de ENKA.
Van hun hardwerkende ouders mochten alle kinderen iets met muziek gaan doen. Ton’s oudste broer koos voor de nog steeds roemruchte Fender-gitaar en voor de twee zussen werd een Philicorda-orgeltje aangeschaft. Daarmee kon de kleine Ton, die van zijn vader noten leerde lezen al snel overweg waarbij menig Folk Dean-muziekboek gretig werd ‘verslonden’.
Orgelles kreeg Ton op een harmonium en na de MULO kon hij als 15-jarige direct terecht op het Arnhems Conservatorium. In zijn vrije uurtjes werd hij bovendien al op jonge leeftijd organist van de Walburgkerk in Arnhem, alsmede van de H.Hartkerk waar pater Kees Pannekoek de scepter zwaaide.
In 1975 trok Zwartkruis naar Deventer. Hij kreeg daar een baan voor twintig uur aan de muziekschool waar hij de bekende beiaardier Roel Smit opvolgde. Hij speelde vanaf die tijd ook lichte muziek op piano en keyboard in diverse formaties.
Een jaar later vervulde hij ook een belangrijke rol als organist/pianist in de Mariakerk bij het vooruitstrevende Dienst '80-jongerenkoor. Dat hield een aantal jaren later op te bestaan en toen werd Ton dirigent in de Nicolaaskerk te Schalkhaar. Zijn roem snelde hem blijkbaar vooruit want op enig moment vroeg Ad Jimkes, dirigent van de H.Hartkerk, of Ton bij hem organist wilde worden.
Na 5 jaar samenwerking met Ad Jimkes volgde hij in de Broederenkerk de vertrekkende dirigent Frans Haagen op. Tevens volgde een periode als beheerder van het Bergkerk-orgel en Ton is nu al jaren verbonden aan de Broederenkerk, waar hij ook orgellessen geeft aan leerlingen van het Cultureel Centrum De Leeuwenkuil in Deventer.
Ton vroeg in 1998 Jan Achterkamp als dirigent van het Caeciliakoor en er ontstond een innige samenwerking. ‘Deventer heeft muziek van A tot Z’ verwoordde Ton´s vroegere orgelleraar Bert Matter destijds de rolverdeling tussen Achterkamp en Zwartkruis.
Als organist/dirigent betrokken Ton Zwartkruis en zijn vrouw Marijke de Vries in 2005 de voormalige kosterswoning in de Smedenstraat waar ze tot medio 2009 de Broederenkerk beheerden. De band met die kerk is in de loop der jaren dus steeds hechter geworden. Vooral natuurlijk door het 20 leden tellende Caeciliakoor dat dit jubeljaar haar 100-jarig bestaan viert.
Over het niveau en de inzet van die leden is Zwartkruis zeer te spreken. Bijna elke week wordt een klassieke of Nederlandstalige mis uitgevoerd met enige klassieke muziekstukken. De goed bezochte repetities verlopen elke donderdag weer in een goede sfeer waarbij de humor zeker niet ontbreekt.
Het uit 1868 stammende Ibach-orgel is in 1953 ‘geëlektrocuteerd’ (voorzien van elektrische bediening). Na de laatste renovatie van 2012-2014 is het orgel weer helemaal in de originele staat terug gebracht.
Als rasechte organist speelt Ton natuurlijk liefst Bach, maar ook heeft hij een voorkeur voor kwalitatief, redelijk goed zingbare (ook moderne) muziek. Hij voelt zich heel bevoorrecht dat hij op dit mooie orgel mag spelen tijdens de missen en met concerten en het is dan ook niet verwonderlijk dat, hoewel hij dit jaar met vervroegd pensioen gaat, zijn band met de Broederenkerk en het St. Caeciliakoor nog lang zal voortduren.
Marijke van der Steen