1. Franciscus
Franciscus van Assisi
Geboren in 1182, Assisi – gestorven op 3 oktober 1226, Assisi
Stichter van de Franciscaner Orde der Minderbroeders.
Feestdag: 4 oktober, Werelddierendag.
Patroon van: Milieubeweging & dierenbescherming, van armen, behanghandelaren, blinden, correspondenten in vreemde talen, ecologen, franciscanen, kleermakers, kooplieden, lakenhandelaren, sociale arbeid, vlashandelaren en wevers, vogels en alle andere dieren.
Aangeroepen bij: hoofdpijn en pest.
Beeld: Franciscus is uitgebeeld als franciscaner minderbroeder, in bruin habijt, geschoren kruin en korte baard, het middel omgord met een wit koord met drie knopen
(die later symbool zijn van de geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid)
en een rozenkrans (die in Franciscus' tijd nog niet bestond), blootsvoets op sandalen. Op borsthoogte heeft hij de handen gevouwen om een manshoog kruis waaraan een doornenkroon met drie nagels. Op zijn handen zijn de stigmata zichtbaar, de wonden van Jezus' kruisdood.
Aelier Cuypers/Stolzenberg, Roermond ca 1860, 158 cm. hoog.
Geen ridder maar dienaar
Afkomstig uit een rijke handelsfamilie droomt hij ervan om ridder te worden. Na een mislukt avontuur met de bedoeling zijn ridderdroom waar te maken, raakt hij in een diepe crisis.
Stap voor stap leert hij afstand te doen van alles wat hem belangrijk leek. In een ontmoeting met een melaatse ontdekt hij het gelaat van de arme Christus die aangewezen is op de edelmoedigheid en zorg van mensen. Niet de machthebber die boven hem staat, maar de eenvoudige dienaar die de melaatse in zijn hulpeloosheid verzorgt en voedt is zijn naaste medemens.
Vanuit zijn nieuwe ervaring dat God het centrum van ons bestaan is en dat alle schepselen – voortkomend uit Zijn hand – broers en zussen van elkaar zijn, ontwikkelt hij voor zichzelf een nieuwe manier van leven in eenvoud, zonder bezit en ver van het wereldje van macht en bezit. Hij zoekt de eenzaamheid van grotten en vervallen kerkjes.
Visioen, armoede, prediking
Rond 1205 hoort hij in een visioen een stem die hem zegt de kerk te gaan herstellen. Daarop verkoopt hij zijn bezittingen en herstelt hij een drietal vervallen kerkjes in de omgeving van Assisi.
Na het horen van een preek over hoe Jezus zijn apostelen uitstuurt om het Evangelie te verkondigen (Lc. 9,3), wordt het Franciscus duidelijk dat het herstel van de kerk gaat om de bekering van mensen; dit is in 1208. Hij volgt de boodschap letterlijk op en keert terug naar de stad om de bewoners op te roepen tot bekering.
De kern van zijn woorden is steeds een oproep om de vrede te bewaren: "De Heer geve jullie vrede!" Al spoedig krijgt hij navolgers, mannen en vrouwen, die met hem mee gaan doen.
De franciscaanse orden
Zijn beweging van minderbroeders en -zusters bestaat tot op vandaag in allerlei vormen en onder verschillende namen, verspreid over de hele wereld. Hij stichtte in 1217 drie orden:
- de minderbroeders (fratres minores, eerste orde, franciscanen),
- samen met trouwe 'wapenzuster' Clara de gemeenschap der Arme Zusters (Clarissen, tweede orde) en
- de derde orde van Franciscus (franciscaanse lekenorde)Hij streeft ernaar de vrede aan iedereen te brengen.
Het gaat hem om vrede
In 1219 gaat hij met een kruisvaardersleger mee naar Egypte, niet om tegen de moslims te vechten maar om ze de vrede te brengen. Zijn ontmoeting met de sultan, Malik Al-Kamil, is een moment van wederzijdse herkenning en vrede. Het heeft Franciscus’ verdere leven diepgaand beïnvloed.
Christus staat centraal
In 1223 viert Franciscus met een aantal medebroeders en de bevolking van het stadje Greccio het kerstfeest met een levende kerststal. Die gebeurtenis is van blijvende betekenis geweest voor de manier waarop we sindsdien het kerstfeest vieren.
Volgens de overlevering ging Franciscus in zijn streven Jezus zo nauwkeurig mogelijk na te volgen, steeds meer op Hem gelijken. In de volksmond werd al eerbiedig over hem gesproken als "de tweede Christus". Die gelijkenis ging zover dat hij in 1224 een visioen kreeg van de Gekruisigde waarna hij de de wondtekenen in zijn handen, voeten en zijde zou hebben gedragen.
Op het einde van zijn leven (1226)...
... wordt hij gekweld door blindheid en zware hoofdpijnen, maar bleef hij blijmoedig. Zo componeert hij nog een lofzang waarin de schepselen lof brengen aan hun Schepper, bekend als het Zonnelied. Het is de oudst bewaarde tekst in het vroege Italiaans.
In 1226 overlijdt Franciscus te midden van zijn broeders.
Franciscus werd al in 1228 heilig verklaard.
Paus Johannes Paulus verklaarde hem in 1979 tot patroon van milieubeschermers.